Besmet Geloof: Een Gedachte-experiment over de Kwade Inmenging in Heilige Boeken

Inleiding

Wat als God wel bestaat — en dezelfde is voor Jodendom, Christendom en Islam? Wat als de kern van deze religies zuiver is, een moreel kompas dat mensen richting goedheid, mededogen en verbondenheid wijst? En wat als juist dát morele kompas is verstoord, niet door ongeloof, maar door een andere kracht: het kwaad zelf?

Dit gedachte-experiment onderzoekt de mogelijkheid dat de heilige teksten van de drie grote monotheïstische religies, ondanks hun goddelijke oorsprong, gedeeltelijk zijn besmet geraakt. Niet in hun kernwaarden, maar in interpretaties, aanvullingen en richtlijnen die door mensen zijn opgeschreven — en daardoor vatbaar zijn voor beïnvloeding.

De morele kern: tijdloos en universeel

Als we de tien geboden als uitgangspunt nemen, zien we een morele basis waarover weinig discussie bestaat:

• Gij zult niet doden

• Gij zult niet stelen

• Gij zult geen vals getuigenis afleggen

• Eer uw vader en moeder

• Pleeg geen overspel

• Wees niet jaloers op wat van een ander is

Dit zijn geen ingewikkelde theologische doctrines, maar simpele richtlijnen voor vreedzaam samenleven. In elk van de drie religies worden deze morele principes erkend en ondersteund. Ook de kernboodschap van Jezus — liefde, vergeving, innerlijke zuiverheid — en die van Mohammed — rechtvaardigheid, verantwoordelijkheid en compassie — weerspiegelen deze tijdloze waarden.

En toch worden uit naam van deze religies oorlogen gevoerd, worden mensen onderdrukt, uitgesloten of zelfs vermoord. Niet ondanks hun geloof, maar vanuit een overtuigd religieus standpunt. Hoe kan dat?

Een gedachte-experiment: de duivel in de details

Wat als niet de religie zelf het probleem is, maar de beïnvloeding van de religieuze boodschap?

In elk van de drie religies speelt het kwaad een belangrijke rol:

• In het Jodendom is er de Satan als tegenstander, die mensen op de proef stelt.

• In het Christendom wordt de duivel een verleidende en misleidende kracht, die mensen wegtrekt van God.

• In de Islam is er sprake van Shaytan en djinn, wezens die mensen kunnen influisteren en manipuleren.

Wat als deze krachten zich niet alleen richten op individuele mensen, maar juist op de heiligste processen van openbaring en interpretatie? Niet om de hele religie te vernietigen, maar om subtiel af te leiden. Om vergif te mengen in het water van de waarheid. Niet in de kern — die blijft zuiver — maar in de rand, de wetten, de dogma’s, de politieke vertalingen.

Religie als wapen in plaats van kompas

Wanneer religie wordt gereduceerd tot regels, wetten en absolutisme, en niet meer wordt getoetst aan de morele kern, kan zij gemakkelijk worden gebruikt als wapen:

• Oorlog onder het mom van heiligheid

• Onderdrukking van vrouwen, minderheden of andersdenkenden

• Machtsmisbruik door religieuze leiders

• Het rechtvaardigen van geweld als goddelijk gebod

Dit zijn geen toevallige ontsporingen. Ze keren telkens terug, in elke religie, in elke tijd. En ze gaan rechtstreeks in tegen de kern van wat goed leven is.

Zou dat niet juist het plan zijn van een kwade kracht? Niet om mensen tot atheïsme te drijven, maar om hen te misleiden via het geloof zelf?

Interpretatie: brug of valstrik?

Religieuze teksten zijn door mensen opgeschreven en door generaties heen geïnterpreteerd. Dat opent ruimte voor groei en context — maar ook voor misbruik.

Er is geen enkel geloof zonder verschillende stromingen, sektes of afsplitsingen. Waarom? Omdat interpretatie niet objectief is. En interpretatie is kwetsbaar voor verlangens, angsten en — mogelijk — manipulatie van buitenaf.

Het probleem ontstaat wanneer mensen hun interpretatie verheffen tot de enige waarheid, zelfs als die lijnrecht tegenover de morele kern staat. Dan wordt religie een masker voor ego, voor nationalisme, voor geweld.

Een andere benadering: terug naar de kern

In plaats van religie te gebruiken om onszelf boven anderen te plaatsen, zou de ware uitdaging moeten zijn:

“Hoe leef ik het best volgens de tijdloze ethische waarden van mijn geloof?”

Niet: wie is het strengst, wie gehoorzaamt het meest, of wie kan het beste citeren uit heilige teksten.
Maar: wie is het meest eerlijk, barmhartig, rechtvaardig, en toegewijd aan vrede?

In die zin komt de boodschap van de islamitische mystiek (soefisme) ook dichtbij: het doel is om terug te keren naar God. Maar misschien is die terugkeer geen kwestie van rituelen, maar van ethisch ontwaken.

Conclusie

Wat als het kwaad subtieler is dan we denken? Wat als het niet verschijnt met horens en vlammen, maar in de vorm van strikte wetten zonder barmhartigheid, van ideologieën zonder compassie?

De heilige boeken bevatten goddelijke inspiratie, maar zijn door mensenhanden geschreven en geïnterpreteerd. In die ruimte ontstaat vervorming. En misschien, heel misschien, ook beïnvloeding van het kwaad.

De uitdaging van vandaag is niet om ons vast te klampen aan dogma’s, maar om het goede te doen — zelfs als dat tegen het systeem ingaat.
Niet om te sterven voor het geloof, maar om te leven volgens de kern van het geloof.
En dat begint met één simpele vraag:

Ben ik vandaag een beter mens dan gisteren — in de ogen van het geweten, en niet alleen van de wet?